Miss Ghanad 
از «قلق‌گیری» تا لحیم‌کاری بی‌نقص!
اگه تعمیرکار موبایل باشی، بدون شک پای ثابت میز کارت یه چیزه: هویه!
اما واقعاً چند درصد از ما بلدیم درست و اصولی باهاش کار کنیم؟
کار با هویه فقط روشن کردن و قلع‌ریزی نیست. یه عالمه نکته ریز داره که اگه رعایت نکنی، هم قطعه می‌سوزه، هم برد آسیب می‌بینه، هم خودت اعصابت داغون میشه!
تو این مقاله قراره بریم سراغ یه آموزش واقعی!
1️⃣ اشتباهات رایج
2️⃣ ابزارهای مورد نیاز در هویه کاری
3️⃣ آموزش مرحله به مرحله هویه کاری
4️⃣ استاد کار چی میگه؟!
5️⃣ سوالات متداول
هویه چی هست و چرا این‌قدر مهمه تو تعمیرات موبایل؟
هویه یه ابزار گرمازا هست که با دمای بالا قلع رو ذوب می‌کنه تا اتصال بین قطعات برقرار شه. این ابزار تو کارای ریز مثل برد موبایل یا تعویض سوکت شارژ، حکم اکسیژن رو داره!
حالا اگه بلد نباشی باهاش درست کار کنی؟ هم برد می‌سوزه، هم دل و دماغت
ابزارهای مورد نیاز در هویه کاری
این ابزار یه ماده‌ست (معمولاً خمیر یا پودر مخصوص) که وقتی نوک هویه رو داغ می‌کنی و داخلش فرو می‌کنی، اکسیدهای سوخته، جرم‌های قدیمی و آلودگی‌هایی که باعث می‌شن قلع به نوک هویه نچسبه، همه رو تمیز می‌کنه و یه لایه قلع تازه و براق روی نوک هویه می‌سازه.
💡 احیاکننده برای کی لازمه؟
برای هر تعمیرکاری که روزی چند ساعت با هویه کار می‌کنه. مخصوصاً اگه:
نوک هویه‌ت قلع نمی‌گیره.
قلع از نوک هویه پس زده میشه.
رنگ نوک خاکستری یا سیاه شده.
قلع کاری‌هات تمیز درنمیاد.
یه بار استفاده کنی، نوک هویه‌ت دوباره جون می‌گیره، درست مثل روز اول. 🤩
🔥 طرز استفاده‌ش چطوریه؟
خیلی راحته:
هویه رو داغ کن.
نوکشو داخل احیاکننده فرو ببر.
می‌بینی که نوک تمیز و نقره‌ای میشه.
در نهایت کمی قلع بزن روش تا کاملاً قلع‌اندود بشه.
⚠️ یه نکته مهم
احیاکننده‌ها معمولاً اسیدی‌ان. پس استفاده‌ی زیاد ازشون ممکنه به نوک آسیب بزنه. بهتره فقط وقتی استفاده کنی که نوک واقعاً قاطی کرده باشه 😅 و با تمیزکننده سیمی درست نشه
این اسپری برای تمیز کردن و پاک‌سازی بردهای الکترونیکی، کانکتورها و قطعات حساس بدون باقی گذاشتن اثر یا رطوبت استفاده میشه.
✅ کاربردهای اصلی اسپری خشک ناهید
تمیز کردن برد موبایل و لپ‌تاپ بدون نیاز به آب یا الکل
پاک کردن چربی، گرد و غبار، و اکسیداسیون از روی مدار
افزایش رسانایی اتصالات الکترونیکی (مثل سوکت‌ها و کانکتورها)
استفاده در مواقعی که نمی‌خوای هیچ رطوبتی باقی بمونه
- غیر رسانا است و جریان الکتریکی را هدایت نمی‌کند
قلع‌کش وسیله‌ایه که برای برداشتن قلع ذوب‌شده از روی بردهای الکترونیکی استفاده میشه.
✅ کاربردهای قلع‌کش
جدا کردن قطعات لحیم‌شده از برد
رفع لحیم‌های اشتباه
آماده‌سازی محل برای لحیم‌کاری مجدد
تمیزکاری حرفه‌ای بردهای موبایل و الکترونیکی
🔧 سه نوع قلع‌کش و کاربردشون:
قلع‌کش گاد (GOD):
دارای مکش بسیار قوی، مناسب برای برداشتن قلع از بردهای PCB چندلایه و لحیم‌های ضخیم.قلع‌کش پروکسید (PROXIED):
قدرت مکش متوسط، برای بردهای معمولی PCB کاربرد داره، ولی نسبت به مدل گاد ضعیف‌تر عمل می‌کنه.قلع‌گیر سیمی (نوار قلع‌کش):
مناسب برای جذب قلع از روی پایه‌های قطعات SMD و ریز، به کمک حرارت هویه
اسفنج نسوز یه اسفنج مخصوصه که در برابر حرارت مستقیم نوک هویه مقاومه و برای تمیز کردن نوک هویه استفاده میشه. این اسفنج وقتی مرطوب میشه، کمک می‌کنه جرم و قلع‌های اکسیدشده از نوک هویه پاک بشن و نوک همیشه براق و آماده بمونه.
✅ چرا باید از اسفنج نسوز استفاده کنیم؟
تمیز نگه داشتن نوک هویه
جلوگیری از سیاه شدن یا جرم بستن نوک
آماده‌سازی برای قلع‌کاری تمیز و دقیق
افزایش عمر نوک هویه
💦 روش استفاده درست از اسفنج نسوز
- اسفنج نسوز رو کاملاً خیس کن تا پف کنه.
- بعد با فشار دادن، آب اضافی‌شو بگیر؛ باید فقط نمدار باشه، نه خیس چکه‌دار!
- حالا نوک هویه رو آروم روش بکش تا تمیز شه.
سیم لحیم (Solder Wire) یه سیم نازک و قابل‌ذوبه‌ست که برای اتصال قطعات الکترونیکی روی برد استفاده میشه. این سیم معمولاً ترکیبی از قلع و سربه (یا بدون سرب در مدل‌های Lead-Free) و داخلش هسته‌ی فلکس (Flux Core) داره که باعث بهتر شدن چسبندگی و تمیزی لحیم میشه.
سیم لحیم با 63% قلع، 37% سرب، ضخامت 8% میلی متر کیفیت خوبه.
برای لحیم کاری مادربرد گوشی سیم لحیم مناسب 0.3mm /0.6mm و برای لوازم خانگی 0.8mm مورد نیازه
✅ کاربردهای سیم لحیم
لحیم کردن قطعات SMD و DIP روی برد موبایل و الکترونیک
ترمیم پایه‌های قطع‌شده
نصب فلت و سوکت
اتصال سیم‌ها به پایه‌ها یا برد
گیره برد یا هولدر برد یه ابزار فیکس‌کننده‌ست که برد موبایل، تبلت یا هر برد الکترونیکی دیگه رو محکم نگه می‌داره تا بتونی با دو دستت راحت لحیم‌کاری، قلع‌کشی، تعمیر سوکت یا تعویض آی‌سی انجام بدی.
✅ کاربردهای گیره برد
فیکس کردن برد هنگام کار با هویه یا هیتر
جلوگیری از لرزش و حرکت قطعه
افزایش دقت در لحیم‌کاری
کار راحت‌تر روی بردهای بزرگ یا خیلی ظریف
مناسبه گلس‌برداری، تعویض سوکت، آی‌سی، فلت و …
آموزش مرحله‌به‌مرحله استفاده از هویه در تعمیرات موبایل
✅ مرحله اول: آب‌بندی (سرویس اولیه) هویه
قبل از اینکه اصلاً هویه رو روشن کنی، باید «آب‌بندیش» کنی. این کار که بهش قلع‌اندود کردن هم می‌گن، خیلی مهمه چون باعث میشه نوک هویه‌ات همیشه سفید و تمیز بمونه و زود سیاه یا خراب نشه
🛠️ دو نوع اصلی هویه
قبل از آب‌بندی، باید بدونی با چه نوع هویه‌ای سروکار داری:
- هویه معمولی
این‌ها دمای ثابتی دارن و نمی‌شه درجه گرماشون رو تنظیم کرد. - هویه المنت سرامیکی (حرفه‌ای)
تو این مدل‌ها مثل هویه‌های حرفه‌ای گرداک ۹۵۲ یا کوییک ۷۰۰، باید دما رو خودت تنظیم کنی. تنظیم درجه خیلی مهمه.
📌 نکته مهم:
سایز نوک هویه باید با دسته‌ی هویه هم‌خوانی داشته باشه؛
🔧 روش آب‌بندی هویه معمولی
- سیم لحیم فلکس‌دار رو دور نوک هویه بپیچ.
- هویه رو روشن کن و بذار نوک گرم شه.
- وقتی سیم لحیم ذوب شد، اون رو با اسفنج نسوز پاک کن.
- حالا هویه رو خاموش کن و بذار کامل سرد شه.
🔧 روش آب‌بندی هویه‌های سرامیکی (مثل کوییک یا گرداک)
- یه تکه سیم لحیم جدا کن و دور نوک هویه بپیچ.
- دمای هویه رو روی ۲۵۰ تا ۲۸۰ درجه سانتی‌گراد بذار.
- صبر کن تا سیم لحیم کاملاً ذوب بشه و نوک قلع‌اندود شه.
- با اسفنج نسوز نمدار اضافه قلع رو تمیز کن.
- هویه رو خاموش کن و بذار سرد بشه.
مرحله دوم: شروع لحیم‌کاری با هویه
قبل از اینکه بخوای وارد دنیای لحیم‌کاری بشی، هویه‌ت باید حسابی داغ و آماده باشه. هویه سرد = لحیم ناقص!
✅ کارهایی که باید تو این مرحله انجام بدی:
داغ شدن هویه: صبر کن تا هویه به دمای مناسب برسه (نه اون‌قدر که نوکش بسوزه، نه اون‌قدر که سرد باشه).
تمیزکاری نوک هویه: با یه تمیزکننده خوب (مثل سیمی یا اسفنج نسوز)، نوک هویه رو برق بنداز. چون نوک تمیز = لحیم تمیز!
زاویه مناسب: هویه رو با زاویه حدود ۴۵ درجه روی محل لحیم‌کاری بذار. این زاویه بهترین کنترل و تماس رو بهت میده.
✴️ این مرحله اولین قدم برای یه لحیم‌کاری حرفه‌ایه، پس عجله نکن. همه چیز از یه نوک داغ و تمیز شروع میشه!
مرحله سوم: ورود سیم لحیم – قلع‌کاری تمیز و بی‌نقص
حالا که هویه داغه، نوبت به استفاده از سیم لحیم می‌رسه. اما نه هر سیمی! سیم لحیمی که استفاده می‌کنی، باید:
آغشته به روغن لحیم باشه (برای اتصال بهتر و سریع‌تر).
دقیقاً روی پایه قطعه قرار بگیره، نه اطرافش!
⚠️ نکته خیلی مهم:
🔥 زمان خیلی مهمه! لحیم‌کاری باید توی چند ثانیه انجام بشه. اگه بیشتر طول بکشه، هم به برد آسیب می‌زنه، هم کیفیت لحیم رو خراب می‌کنه.
مرحله چهارم: برداشتن هویه – دقیق مثل جراح!
بعد از اینکه قلع روی قطعه نشست و اتصال انجام شد، وقتشه که هویه رو از مدار جدا کنی. اما نه هر جوری!
اول به جهت پایه قطعه دقت کن.
هویه رو هم در همون جهت از قطعه جدا کن:
اگه پایه رو به بالاست → نوک هویه رو به بالا بکش.
اگه رو به راسته → نوک هویه رو به راست جدا کن.
🎨 شکل نهایی قلع باید:
کوه‌مانند و کمی برجسته باشه.
نه خیلی پهن و تخت، نه نوک‌تیز و ناصاف.
ترکیب زاویه ۴۵ درجه برای قرار دادن نوک هویه و سیم لحیم روی قطعه، باعث میشه:
✅ تسلطت بیشتر بشه
✅ قلع‌کاری دقیق‌تر و تمیزتری داشته باشی
✅ از آسیب به قطعه جلوگیری بشه
جدا کردن قطعه از برد با هویه – قلع‌کشی مثل آب خوردن
حالا وقتشه قلع‌کشی با سه روش یاد بگیری!
خب، تا اینجای کار یاد گرفتیم چطور با هویه لحیم کنیم، قلع رو دقیق بچسبونیم و قطعه رو به برد متصل کنیم.
ولی تعمیرکار حرفه‌ای فقط که نباید لحیم بزنه، باید بتونه لحیم رو هم تمیز و درست باز کنه!
وقتی یه قطعه اشتباه روی برد نصب شده یا قراره تعویضش کنی، باید خیلی دقیق و بدون آسیب اون رو از برد جدا کنی. توی این مرحله با سه روش حرفه‌ای برای قلع‌کشی با هویه آشنا میشی.
قلع کشی معمولی
این روش برای قطعاتی مناسبه که تعداد پایه‌هاشون کمه و پشت برد دسترسی خوبی داری.
مراحلش این‌طوریه:
هویه رو بذار روی پایه قطعه‌ای که می‌خوای جدا کنی.
از پایین با انبر یا نوک پنس، قطعه رو خیلی آروم چپ و راست کن.
در اثر حرارت هویه، قلع ذوب میشه و قطعه شروع می‌کنه به حرکت کردن.
همین‌که شل شد، به‌آرومی از برد جداش کن.
⚠️ حواست باشه زور اضافی نزنی؛ اگه حس کردی مقاومه، هنوز قلع کامل باز نشده.
قلع کشی با سیم قلع کش
یه نوار بافته‌شده از سیم مسی که با یه لایه فلاکس مخصوص پوشونده شده.
وقتی قلع مذاب بهش می‌رسه، اونو مثل اسفنج جذب می‌کنه.
سیم قلع‌کش رو مستقیماً روی محل لحیم‌شده بذار.
نوک هویه رو فشار بده روی سیم قلع‌کش (درست جایی که روی قلع قرار گرفته).
چند ثانیه صبر کن تا:
قلع داغ شه
وارد بافت سیم بشه
حالا سیم قلع‌کش رو بلند کن. قلع هم باهاش کشیده میشه بالا.
💡 یادت باشه: هر بخش از سیم فقط یه‌بار مصرفه.
اگه پر شد، از قسمت تمیز و جدیدش استفاده کن.
🎯 این روش کی به درد می‌خوره؟
وقتی بخوای همه قلع‌های اطراف یه پایه رو پاک کنی
وقتی بخوای قبل از نصب قطعه جدید، سطح برد رو صاف و تمیز کنی
یا وقتی بخوای یه اشتباه لحیم‌کاری رو اصلاح کنی
قلع کشی با قلع کش
این روش برای قطعاتی با پایه‌های زیاد یا بردهای چندلایه (مثل PCBهای قوی) خیلی بهتر جواب میده.
مراحل قلع‌کشی با هویه و قلع‌کش:
هویه رو روی پایه مورد نظر قرار بده تا قلع ذوب بشه.
وقتی مطمئن شدی قلع کاملاً آب شده:
قلع‌کش (Solder Sucker) رو خیلی سریع و دقیق بذار روی قلع داغ.
قبل از اینکه دکمه قلع‌کش رو بزنی، هویه رو از روی پایه بردار.
حالا دکمه قلع‌کش رو بزن تا قلع به داخل مکیده بشه.
✴️ این تکنیک برای زمانی که قلع پشت برد زیاد باشه یا پایه‌ها به برد محکم چسبیده باشن، خیلی جواب میده.
🔧استادکار چی میگه؟!
مهم‌ترین نکته اینه که همیشه دمای هویه رو متناسب با نوع قطعه و برد تنظیم کنی. برای پایه‌های آی‌سی‌های حساس، دمای ۳۲۰ تا ۳۵۰ درجه مناسبه. دمای بالاتر ممکنه باعث بلند شدن پایه یا سوختن مسیر بشه.
برای انتقال حرارت خوب، نوک هویه باید براق باشه. بعد از هر لحیم‌کاری، با اسفنج مرطوب یا سیم تمیزکننده مخصوص، نوک رو تمیز کن. اگر نوک اکسید بشه، لحیم نمی‌گیره و کار خراب میشه.
قلع بی‌کیفیت یا بدون فلکس داخلی باعث لحیم‌کاری سرد، دود زیاد، و ایجاد نویز در برد میشه. قلع ۶۳/۳۷ با قطر ۰.۵ تا ۰.۸ میلی‌متر برای کارهای موبایل عالیه.
اگر قراره آی‌سی یا قطعه بزرگی رو لحیم کنی، حتماً قبلش سطح کار رو با هیتر کمی گرم کن تا از شوک حرارتی جلوگیری بشه. این کار از ترک خوردن برد یا جدا شدن لایه‌ها جلوگیری می‌کنه.
حرکت سریع یا لرزان باعث لحیم‌کاری سرد یا اتصال ناقص میشه. دستت باید رو هوا نلرزه. می‌تونی آرنج رو به میز تکیه بدی یا از پایه نگهدارنده کمک بگیری.
برای پایه‌های ریز آی‌سی یا سوکت، حتماً از فلکس ژل استفاده کن تا لحیم سریع پخش بشه و اتصال تمیز و براق بمونه.
اگه قراره حین لحیم‌کاری قطعه‌ای رو نگه داری، حتماً از پنس نسوز یا ضدحرارت استفاده کن تا هم دستت نسوزه، هم قطعه نسوزه.
اگه لحیم زیادی شد، نوک تمیز هویه رو چند ثانیه روی قلع اضافی نگه دار، قلع اضافه به نوک می‌چسبه و سطح برد تمیزتر میشه.
وقتی پایه‌ها به هم چسبیدن، به‌جای فشار بیشتر، از سیم قلع‌گیر استفاده کن تا قلع رو بکشه و اتصال درست بشه.
بعد از کار با هویه، همیشه لحیم‌هارو با ذره‌بین یا میکروسکوپ بررسی کن تا اتصال سرد یا پل قلع وجود نداشته باشه.
۱. چرا نوک هویه‌م سیاه میشه و قلع نمی‌گیره؟
✅ جواب:
چون یا هویه رو قلع‌اندود نکردی، یا مدت زیادی بی‌استفاده داغ مونده. وقتی نوک هویه بدون قلع بمونه، اکسید میشه و نمی‌تونه قلع رو بگیره.
راه‌حل:
همیشه قبل و بعد از استفاده نوک هویه رو قلع‌اندود کن.
اگه سیاه شده، با تمیزکننده سیمی یا احیاکننده نوک تمیزش کن.
بهترین دمای لحیم‌کاری برای برد موبایل چنده؟
✅ جواب:
بین ۳۲۰ تا ۳۸۰ درجه سانتی‌گراد ایده‌آله.
دمای کمتر باعث میشه قلع خوب ذوب نشه و دمای بیشتر ممکنه به برد آسیب بزنه.
اگه با قطعات حساس کار می‌کنی (مثل آی‌سی‌ها)، دقت بیشتری به دما داشته باش.
۳. چرا قلع روی پایه قطعه نمی‌مونه و سریع سرد میشه یا قلعی نمی‌چسبه؟
✅ جواب:
چند دلیل می‌تونه داشته باشه:
نوک هویه آلوده‌ست یا قلع نگرفته.
قطعه یا پایه تمیز نیست (اکسید شده).
از قلع بی‌کیفیت استفاده می‌کنی.
دما کمه یا فشار روی پایه مناسبه نیست.
💥 هویه رو تمیز کن، دما رو بررسی کن، از قلع با فلاکس خوب استفاده کن و پایه‌ها رو قبل از لحیم کمی تمیز یا پیش‌قلع کن.
